این روزها با توسعۀ دنیای تجارت و افزایش جایگاه و نقش تکنولوژی در تمام جنبه‌های زندگی، اسم شرکت دانش‌بنیان را زیاد می‌شنویم. شاید این سؤال برای برخی پیش بیاید که شرکت دانش‌بنیان چیست؟ یا اینکه چطور می‌توان یک شرکت دانش‌بنیان تأسیس کرد؟ برای پاسخ به چنین سؤالاتی پیش از هر چیزی نیاز است تا به روشنی از ماهیت شرکت‌ها دانش‌بنیان مطلع شویم.
تعریف شرکت دانش‌بنیان
برای اینکه بتوانیم یک تعریف رسمی از شرکت دانش‌بنیان داشته باشیم باید از آیین‌نامۀ اجرایی قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان هیئت وزیران کمک بگیریم که در سال ۱۳۹۶ مصوب شده است. در این آیین‌نامه شرکت‌های دانش‌بنیان این چنین تعریف شده‌اند:
«شركت یا مؤسسۀ خصوصی یا تعاونی كه به منظور هم‌افزایی علم و ثروت، توسعۀ اقتصاد دانش محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه در حوزۀ فناوری‌های برتر و با ارزش افزودۀ فراوان و براساس معیارهای مورد نظر این آیین‌نامه، به تأیید كارگروه می‌رسد.»
هر چند این تعریف بسیار کلی است، اما می‌توان به‌صورت عامیانه گفت که شرکت‌های دانش‌بنیان شرکت‌هایی هستند که هدفشان ایجاد پیوند و ارتباطی عمیق میان علم و ثروت است.
برای اینکه بتوانید یک شرکت دانش‌بنیان تأسیس کنید یا شرکت خود را به یک شرکت دانش‌بنیان تبدیل کنید باید به‌طور دقیق از قوانین، مراحل و روند انجام کار آن آگاه باشد. ما در ادامه قصد داریم برخی نکات کلیدی را با شما به اشتراک بگذاریم.
انواع شرکت دانش بنیان
شرکت‌های دانش‌بنیان براساس برخی ویژگی‌ها، در سه گروه کلی گنجانده می‌شوند: شرکت دانش‌بنیان نوپا، شرکت دانش‌بنیان تولیدی و شرکت دانش‌بنیان صنعتی.
هرکدام از این شرکت‌ها اهداف متفاوتی دارند و به تبع همین اهداف قوانین مربوط به آن‌ها نیز متفاوت است. با پارسه همراه شوید تا انواع شرکت‌های دانش‌بنیان را بهتر بشناسید.
شرکت دانش‌بنیان نوپا
زمانی که طول عمر تشکیل یک شرکت دانش‌بنیان کمتر از ۳ سال باشد و تعداد اعضای آن محدود و نوع کار آن‌ها عمدتاً به‌صورت پاره وقت و دورکاری باشد، گفته می‌شود که این شرکت دانش بنیان، یک شرکت دانش‌بنیان نوپا است.
شرکت‌های نوپا دارای اعتبار یکساله هستند و اعتبار آن‌ها همواره به‌صورت یکساله تمدید می‌شود مگر زمانی که در روند فعالیتی خود پیشرفت قابل‌قبولی داشته باشند. در این صورت می‌توانند به گروه‌های دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان ارتقا پیدا کنند.
شرکت دانش‌بنیان تولیدی
زمانی که یک شرکت دانش‌بنیان بتواند بیش از ۵۰ درصد از درآمد سال مالی خود را از طریق فروش کالا یا خدمات دانش‌بنیان خود تأمین کند، آن شرکت در گروه دوم شرکت‌های دانش بنیان، یعنی شرکت دانش‌بنیان تولیدی قرار می‌گیرد.
یک شرکت دانش‌بنیان تولیدی، علاوه بر اینکه باید بیش از ۵۰ درصد درآمد سال مالی خود را از طریق فروش کالا یا خدمات دانش‌بنیان کسب نموده باشد، نیاز است تا چند ویژگی دیگر نیز داشته باشد:
- جهت تحقیق و توسعه نیاز است تا حداقل معادل پنج درصد فروش محصول خود را به‌صورت سالیانه در بخش تحقیق و توسعه صرف نماید؛
- دارای حداقل ۳ نفر نیروی کار تمام‌وقت باشد و بیش از ۶ ماه از پرداخت حق بیمۀ آن‌ها گذشته باشد؛
- ۳۰ درصد از تمامی کارکنان تمام‌وقت بخش‌های اصلی شرکت‌های کمتر از ۵۰ نفر، حداقل باید دارای مدرک کارشناسی باشند؛
- ۲۰ درصد از تمامی کارکنان تمام‌وقت بخش‌های اصلی شرکت‌های بیشتر از ۵۰ نفر، حداقل باید دارای مدرک کارشناسی باشند.
شرکت دانش‌بنیان صنعتی
سومین گروه از شرکت‌های دانش‌بنیان، شرکت دانش‌بنیان صنعتی است. زمانی یک شرکت دانش‌بنیان می‌تواند به این جایگاه برسد که از برخی ویژگی‌ها و شرایط برخوردار باشد. از جمله:
- در سال مالی گذشته، فروش شرکت باید بیش از ۱۰ میلیارد تومان باشد؛
- ۱۰ درصد از درآمد سال مالی گذشته که از طریق فروش کالا یا خدمات دانش‌بنیان حاصل گردیده، باید در بخش تحقیق و توسعه صرف شود؛
- دارای یک واحد یا بخش مستقر تحقیق و توسعه باشد؛
- حداقل یک کالا یا خدمت دانش‌بنیان جدید ارائه دهد یا کالا یا خدمت قبلی خود را به‌گونه‌ای ارتقا دهد که موفق به اخذ تأییدیه‌ها و استانداردهای داخلی یا خارجی معتبر شوند.
شاخص‌های ضروری تبدیل یک شرکت به شرکت دانش‌بنیان
همان‌طور که اشاره شد، شما می‌توانید شرکت خود را به یک شرکت دانش‌بنیان تبدیل کنید. اما پیش از این کار باید مطمئن شوید که تمام ویژگی‌های یک شرکت دانش‌بنیان را دارید. این ویژگی‌ها به دو دستۀ عمومی و تخصصی تقسیم می‌شوند که درادامه دربارۀ آن‌ها صحبت خواهیم کرد.
شاخص‌های کلی یا عمومی
غالب شاخص‌های عمومی، همان مواردی هستند که پیش‌تر تحت عنوان شرکت دانش‌بنیان نوپا و تولیدی به آن‌ها پرداخته شد.
اول: براساس قوانین حاکم بر شرکت‌های دانش بنیان، ضروری است که حداقل دو سوم مؤسسین این شرکت‌ها دو مورد از شرایط زیر را داشته باشند:
- مدرک لیسانس یا بالاتر از آن؛
- دارای حداقل سه سال سابقۀ مدیریت یا فعالیت علمی؛
- دارای حداقل یک اختراع داخلی یا بین‌المللی ثبت‌شده؛
دوم: شرکت باید بیش از ۵۰ درصد از درآمد سال مالی خود را از طریق فروش کالا یا خدمات علمی و پژوهشی کسب کرده باشد. اما چنانچه شرکت تازه تأسیس و در مرحلۀ تجاری باشد، نیاز است دارای مشتری تضمینی یا بازار هدف مشخص باشد.
سوم: دارای حداقل ۳ نفر نیروی کاری تمام‌وقت باشد که بیش از ۶ ماه از پرداخت حق بیمۀ آن‌ها گذشته است.
شاخص‌های اختصاصی یا تخصصی
مهم‌ترین و اصلی‌ترین شاخص‌های اختصاصی لازم برای تبدیل یک شرکت به شرکت دانش‌بنیان را می‌توان در ۲ مورد خلاصه نمود:
- شرکت باید تولیدکنندۀ کالاهایی باشد که در حوزۀ کالاها ، خدمات و فرایندهای دانش‌بنیانی قرار دارد.
- تولیدات شرکت باید در قالب خدمات و کالای جدید عرضه باشد و دانش تولید آن‌ها باید از طریق تحقیق و توسعه به دست آمده باشد و کاملاً در اختیار خود شرکت باشد.
مراحل ثبت شرکت‌های دانش‌بنیان
زمانی که تصمیم شما مبنی بر تبدیل شرکت به یک شرکت دانش‌بنیان قطعی شد، نیاز است مدارکی را برای ارزیابی در «سامانۀ شرکت‌های دانش‌بنیان» ثبت کنید. اصلی‌ترینِ این مدارک را به‌طور کلی می‌توان چنین نام برد:
- رزومۀ مشخصی از شرکت؛
- آخرین اظهارنامۀ مالیاتی شرکت؛
- ارائۀ فهرست کاملی از اطلاعات کارکنان، مدیران و سهامداران شرکت؛
- ارائۀ طرح دانش‌بنیانی شرکت.
پس از ثبت درخواست و ارسال مدارک لازم، درخواست شما توسط کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان ارزیابی شده و نتیجه به شما اطلاع داده می‌شود.
به‌طور کلی روند تبدیل شرکت به شرکت دانش‌بنیان پنج مرحله دارد که در ادامه این پنج مرحله را بیان می‌کنیم.
مرحلۀ اول: ورود به پورتال کارگروه ارزیابی
در نخستین مرحله باید به سایت http://daneshbonyan.isti.ir مراجعه کرده و درخواست خود را مبنی بر تبدیل‌شدن به شرکت دانش‌بنیان ثبت کنید.
مرحلۀ دوم: دریافت لینک فعال‌سازی
پس از ورود به صفحۀ ثبت درخواست، نیاز است تا با ایجاد حساب کاربری ، لینک فعال‌سازی ثبت‌نام اولیۀ خود را دریافت کنید. پس از دریافت کاربری و گذرواژه وارد مرحلۀ سوم خواهید شد.
مرحلۀ سوم: تکمیل اطلاعات شرکت
در این مرحله باید تمام اطلاعات درخواستی سامانه را تکمیل کنید. این اطلاعات در هفت مرحله به شما نمایش داده می‌شود.
پس از تکمیل اطلاعات و بارگذاری مدارک و اسناد مورد نیاز، باید درخواست خود را ثبت نهایی کنید. در صورت تأیید ارسال درخواست، رسید پذیرش اطلاعات برای شما صادر می‌گردد.
مرحلۀ چهارم: ارجاع درخواست به ارزیاب (کارگزار)
پس از تکمیل اطلاعات و بارگذاری مدارک، این مدارک به کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و مؤسسات دانش بنیان ارسال خواهد شد. در این مرحله دبیر کارگروه، درخواست شما را به یکی از ارزیابان یا کارگزارانی مورد تایید کارگروه ارجاع می‌‌دهد تا مدارک شما را بررسی و نتیجه را گزارش دهد.
مرحلۀ پنجم: نتیجۀ نهایی
در این مرحله که مرحلۀ نهایی ثبت شرکت دانش‌بنیان است، جمع‌بندی بررسی‌های ارزیاب (کارگزار) در کمیتۀ کارشناسی تشریح و نتیجۀ نهایی درخواست شما از طریق سامانه اعلام می‌شود.
