احتمالاً خیلی از شما نام سمن (NGO)، خیریه‌ها، مراکز فرهنگی، ادبی، علمی، مدارس غیرانتفاعی، موسسه حقوقی، موسسه حسابداری و… را شنیده‌اید. به این چنین مؤسساتی، عمدتاً مؤسسات غیرتجاری گفته می‌شود. به بیانی کلی، زمانی که ما قصد داشته باشیم تا به فعالیت‌هایی بپردازیم که هدف و تمرکز اصلی بر اموری غیرتجاری باشد، نیاز است تا نسبت به ثبت موسسه غیرتجاری اقدام نماییم.
اما چرا این مؤسسات را غیرتجاری می‌نامند؟ در پاسخ باید گفت که برخی مؤسسات با اهدافی غیرتجاری تأسیس می‌شوند. یعنی اینکه هدف اصلی از شکل‌گیری آن‌ها، غیرتجاری و بازرگانی است. مثل ثبت موسسه حقوقی، ثبت موسسه حسابداری، مدارس غیر انتفاعی و…
برای اینکه بتوان شناخت بهتری از مؤسسات غیرتجاری کسب نمود، در ادامه به معرفی مختصری از ساختار و ماهیت این گروه از مؤسسات خواهیم پرداخت.
موسسه غیرتجاری چیست؟
در قانون تجارت برای هر یک از شرکت‌ها و مؤسسات، تعریف مشخصی ارائه گردیده است تا متقاضیان ثبت آن‌ها، به درستی بدانند چه قوانینی حاکم بر آن‌هاست. بر اساس ماده ۵۸۴ قانون تجارت، موسسه غیرتجاری چنین تعریف می‌گردد:
تشكيلات و مؤسساتی كه برای مقاصد غیرتجاری تأسیس شده یا بشوند، از تاریخ ثبت مخصوصی که وزارت عدلیه معین خواهد کرد شخصیت حقوقی پیدا می‌کنند.
در ماده ۱ آئین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری مصوب سال ۱۳۳۷، مؤسسات غیرتجاری به این صورت تعریف گردیده است:
مقصود از تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری مذکور در ماده ۵۸۴ قانون تجارت، کلیه تشکیلات و مؤسساتی است که برای مقاصد غیرتجاری از قبیل امور علمی یا ادبی یا امور خیریه و امثال آن تشکیل می‌شود اعم از آنکه مؤسسین و تشکیل دهندگان قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند. تشکیلات و مؤسسات مزبور می‌توانند عناوینی از قبیل انجمن، کانون یا بنگاه و امثال آن اختیار نمایند ولی اتخاذ عناوینی که اختصاص به تشکیلات دولتی و کشوری دارد برای مؤسسات مزبور ممکن نخواهد بود.
با توجه به تعریف ارائه شده در ماده مذکور، جهت ثبت موسسه حقوقی، ثبت موسسه حسابداری، ثبت اانجمن ها ادبی، علمی، هنری و… لازم است به صراحت از قید موضوعات تجاری و بازرگانی خودداری گردد.
انواع موسسه غیرتجاری
با توجه به تعاریف ماده ۱ آئین نامه اصلاحی ثبت تشکیلات و مؤسسات غیرتجاری مصوب سال ۱۳۳۷ از مؤسسات غیرتجاری، این مؤسسات به دو دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه توضیحات مختصری را در تشریح هر یک بیان خواهیم نمود.
موسسه غیرتجاری غیر انتفاعی
مؤسسات غیرتجاری که هدف از تأسیس و ثبت آن‌ها، کسب سود و تقسیم نمودن آن بین اعضا نباشد، موسسه غیرتجاری غیرانتفاعی نامیده می‌شوند. این گونه مؤسسات عمدتاً در قالب احزاب سیاسی، انجمن‌های اسلامی، خیریه‌ها، صندوق‌های قرض الحسنه و دیگر سازمان‌ها تأسیس می‌شوند.
برای ثبت موسسه غیرتجاری غیرانتفاعی، همان‌طور که در ادامه بیشتر به آن خواهیم پرداخت، حداقل نیاز به ۲ نفر می‌باشد و قبل از هر گونه روندی، نیاز است تا نسبت به دریافت استعلام از اداره کل نیروی انتظامی اقدام و پس از دریافت تأییدیه و جواب مثبت، ادامه روند ثبت موسسه از سر گرفته شود.
موسسه غیرتجاری انتفاعی
گونه‌ای دیگر از مؤسسات غیرتجاری که با هدف کسب سود و تقسیم آن بین اعضا شکل می‌گیرد، موسسه غیرتجاری انتفاعی نامیده می‌شوند. این مؤسسات نیز مشابه مؤسسات غیرتجاری غیر انتفاعی، هیچ گونه فعالیت تجاری و بازرگانی نخواهند داشت و تنها منافعی که از فعالیت‌های غیرتجاری خود به دست می‌آورند را میان اعضا خود تقسیم می‌نمایند. عمدتاً چنین مؤسساتی در قالب آموزشگاه‌های علمی، فنی، هنری، ادبی و … شکل می‌گیرند. به عنوان نمونه می توان می توان به ثبت موسسه حقوقی، ثبت موسسه حسابداری، مدارس غیر انتفاعی، آموزشگاه ها و مواردی این چنین اشاره نمود.
لازم به ذکر است که بر اساس قانون، مؤسسات انتفاعی اجازه انجام هیچ گونه معامله‌ای را ندارند و تنها باید در راستای موضوع فعالیت موسسه و اهداف خیرخواهانه عام‌المنفعه فعالیت نمایند.
نکته‌ای که جهت فعالیت این دسته مؤسسات باید به آن اشاره گردد این است که، برای انجام هر گونه فعالیتی نیاز است تا نسبت به دریافت جواز رسمی از سازمان یا ارگان‌های مربوطه اقدام شود و پس از طی کامل مراحل، اجازه آغاز فعالیت خواهند داشت.
چنانچه در خصوص انواع مؤسسات غیرتجاری، سؤال و یا نیاز به راهنمایی خاصی دارید، کارشناسان ثبت۱۲۳ با افتخار آماده ارائه راهنمایی‌های لازم به شما هستند.
نکاتی در خصوص مؤسسات غیرتجاری که باید بدانید
قبل از اینکه بخواهیم به بیان مراحل ثبت موسسه غیرتجاری بپردازیم، نیاز است چند نکته مهم را در خصوص مؤسسات غیرتجاری با شما در میان بگذاریم.
- تعداد اعضا برای تأسیس موسسه غیرتجاری، حداقل ۲ نفر می‌باشد
- سرمایه مورد نیاز جهت ثبت موسسه غیرتجاری، حداقل یک میلیون ریال می‌باشد
- موسسه غیرتجاری مانند سایر شرکت‌ها، دارای انواع مجامع عمومی (عادی، عادی به‌طور فوق العاده و فوق العاده) می‌باشد
- موسسه غیرتجاری مانند تمامی شرکت‌ها دارای هیئت مدیره می‌باشد که در مجامع عمومی انتخاب می‌شوند
- مدت مدیریت مدیران می‌تواند محدود یا نامحدود معین شود
- تعداد مدیران در این مؤسسات حداقل ۲ نفر می‌باشد که باید به سن قانونی (۱۸ سال) رسیده باشند
- وجود بازرس در مؤسسات غیرتجاری اختیاری است
- موسسه غیرتجاری نیز باید تمامی مراحل و فرایندی که برای ثبت شرکت‌های تجاری طی می‌شود را طی نمایند
- قید هر گونه فعالیت تجاری و بازرگانی در موضوع فعالیت موسسه غیرتجاری ممنوع می‌باشد
- موسسه غیرتجاری اجازه دریافت کارت بازرگانی را ندارد
مراحل ثبت موسسه غیرتجاری
روند و مراحل ثبت مؤسسات غیرتجاری، (مانند ثبت موسسه حقوقی، ثبت موسسه حسابداری، مدارس غیر انتفاعی، آموزشگاه‌ها و…) تا حد زیادی مشابه ثبت شرکت‌های سهامی خاص است که تنها در برخی از مدارک مورد نیاز تفاوت‌هایی وجود دارد. در ادامه سعی خواهیم نمود تا حد ممکن روند کلی ثبت مؤسسات غیرتجاری را با شما همراهان در میان بگذاریم.
چنانچه پس از مطالعه این مطالب، سؤال و یا نیاز به راهنمایی خاصی در خصوص ثبت موسسه غیرتجاری داشتید، کارشناسان ثبت۱۲۳ با افتخار آماده ارائه راهنمایی‌های لازم به شما هستند.
. در تعیین نام موسسه، نیاز است تا از نام‌هایی استفاده کنید که محدودیتی برای ثبت آن‌ها وجود نداشته باشد. منظور از محدودیت یکی از موارد زیر است :
- مغایر با قوانین حاکم بر کشور نباشد
- قبلاً ثبت نشده باشد
همچنین علاوه بر عدم وجود محدودیت‌های فوق، نیاز است تا نکات زیر نیز رعایت گردد:
- نام انتخابی باید ریشه‌ای فارسی داشته باشد
- از کلمات انگلیسی استفاده نشده باشد
- حداقل دارای ۳ سیلاب باشد ( منظور از سیلاب یعنی کلمه‌ای که به تنهایی معنادار باشد )
در پایان امیدواریم که نکات ارائه شده در خصوص ثبت موسسه غیرتجاری برای شما مفید بوده باشد. چنانچه خصوص ثبت موسسه حقوقی، ثبت موسسه حسابداری، مدارس غیر انتفاعی، آموزشگاه‌ها و یا هر نوع موسسه غیرتجاری دیگر نیاز به مشاوره یا راهنمایی خاصی دارید، کارشناسان ما آماده پاسخگویی به شما هستند.
